Best gek: van alle voedingsmiddelen in de supermarkt weten we de herkomst, maar niet van koffie. Dat moet anders, vinden Ward de Groote, Roland de Koning en Cees Homburg. In 2020 richtten ze FarmersDirect Coffee op, een samenwerkingsverband dat de reis tussen koffieboer en zakelijke markt volledig transparant maakt. FarmersDirect zorgt voor een eerlijke verdienste voor de aangesloten boeren en ontwikkelt tools waarmee boeren duurzaam kunnen telen. Het eindproduct? Een lekker bakkie koffie met een goed gevoel.
Óscar uit Honduras, Alejandro uit Colombia en Võ Hông Tô uit Vietnam. Het zijn drie koffieboeren die elkaar niet kennen, maar één ding gemeen hebben: ze zijn aangesloten bij FarmersDirect Coffee. Deze coöperatie brengt wereldwijd duizenden koffieboeren samen met zakelijke afnemers met een private koffielabel, zoals supermarkten. Zonder tussenhandel. Binnen FarmersDirect staat de koffieboer centraal. FarmersDirect koopt rechtstreeks in bij de boeren of de koffiecoöperaties waarbij ze zijn aangesloten. De boeren krijgen zo een eerlijke prijs. FarmersDirect heeft bovendien software ontwikkeld die de herkomst, kwaliteit en duurzaamheid van de koffie volledig inzichtelijk maakt.
Transparante koffieketen
We spreken ondernemer Cees Homburg. Samen met UTZ-certified-oprichter Ward de Groote en Roland de Koning, voorheen werkzaam bij UCC Coffee Benelux B.V., stond hij aan de wieg van FarmersDirect Coffee. Dit initiatief is primair ontstaan vanuit de wens om de koffieketen te openen. “Een transparante keten – blockchain – is behoorlijk revolutionair in koffieland”, vertelt Cees. “Want die transparantie was er bijna niet. Afnemers hebben doorgaans geen idee van welke boer hun koffie komt. Het gebeurt soms dat roosterijen bonen mengen of bonen van voorgaande jaren te gebruiken. Wij vinden dat dat niet kan. De wetgeving binnen de EU verplicht supermarkten sinds kort om de herkomst van koffie te vermelden. Daar zijn we heel blij mee en ons initiatief sluit erop aan.”
De eerste stap van FarmersDirect Coffee was dan ook het ontwikkelen van software om de productieketen inzichtelijk te maken. Een QR-code op de koffieverpakking brengt alle stappen in kaart, van boer tot winkelmand. “In één oogopslag zie je informatie over de teler, de logistiek, de voorraad, het melangeren, het roosteren en het verpakken.”
Regeneratief telen, minder CO2-uitstoot
Maar FarmersDirect heeft meer doelen. “We willen bijdragen aan de vermindering van de CO2-uitstoot. Koffieboeren zorgen doorgaans voor een flinke uitstoot door het gebruik van chemicaliën. Samen met de Universiteit van Wageningen en agronoom Douwe van Dongera ontwikkelden we een programma waarmee we boeren leren hoe ze regeneratief kunnen telen. Dus door bodemverbetering. Dat zorgt voor meer opbrengst, en het verlaagt de kosten voor de boer met wel 25 tot 30%. Binnen enkele jaren zou een boer van bijvoorbeeld 5 tot 7 kg CO2 per kilo geroosterde koffie naar nul kunnen. Of zelfs een negatieve uitstoot bereiken. We willen bewijzen dat het anders kan; groen hoeft niet duurder te zijn. Het mooie is dat supermarkten door de transparantie van de koffieketen gelijk kunnen zien welke boeren duurzaam telen. Zulke boeren kunnen ze dan meer betalen.”
Jullie zijn FarmersDirect Coffee met z’n drieën gestart, wat is jullie rolverdeling?
“Roland is de man achter de techniek van de blockchain, samen met onze CTO. Ikzelf ben de commerciële man. Ik stuur de sales en marketing aan. Ward houdt zich bezig met inkopen van koffie en het bezoeken van boeren. Hij reist zich helemaal suf. Hij is net terug uit Tanzania en Ethiopië om partijen te zoeken waarmee we kunnen samenwerken. Binnenkort vliegt hij naar Honduras, Peru en Nicaragua, om nog meer partijen aan ons te koppelen. We zoeken naar boeren en coöperaties die volume kunnen maken, omdat je dan de meeste CO2 kunt reduceren. In Vietnam doen we bijvoorbeeld wel met 48.000 boeren zaken. In Brazilië zijn 18.000 boeren aangesloten, in Honduras 100.”
Had jij voorheen iets met koffie?
“Eerst niet, nu wel. Hiervoor heb ik in het porselein, in textiel en in de entertainment industrie gezeten. Als ondernemer zag ik puur een kans, maar ik ben inmiddels wel heel fanatiek geworden om hier een succes van te maken.”
Wat is jouw persoonlijke drive?
“Er zijn ongelooflijk veel misstanden in de koffiehandel. Rijke koffieboeren zijn er wel, maar in Afrika en Midden-Amerika worden boeren nog steeds uitgebuit en benadeeld. Er zijn genoeg meedogenloze handelaren die koffie onder de marktprijs kopen. De boer gaat met die prijs akkoord, want hij moet zijn kinderen voeden. Aan die onrechtvaardigheid wil ik wat doen. En we willen echt impact maken door in grote volumes te denken. Met één zakje koffie maak je geen verschil. Op dit moment zit de ‘strijd’ vooral in landen als Vietnam, Indonesië, Brazilië, Honduras, Peru en Nicaragua. Daar kunnen we het verschil maken door de teelt te verduurzamen en kleine boeren bij elkaar te brengen in één exportbedrijf.”
Ben jij iemand die graag tegen de gevestigde orde aan ’trapt’?
“Dat willen Roland, Ward en ik alle drie. We willen de boer naar voren halen zodat die een gezicht krijgt en zichtbaar wordt voor de koper. Dan kan die koper ook beslissen: hé, dit is een goede boer, daar wil ik iets meer aan betalen. Door die transparantie wordt het hele proces efficiënter en eerlijker.”
Welke plannen heeft FarmersDirect Coffee voor de komende tijd?
“Meerdere. We gaan onze software verder ontwikkelen tot een online systeem waarin retailers een tender kunnen plaatsen waarop roosters kunnen bieden. Wordt de bieding geaccepteerd, dan vindt de inkoop volautomatisch plaats. Het is de eerste Bol.com voor groothandels. Daarnaast werken we de komende jaren aan de mogelijkheden van carbon credits. Duurzame boeren kunnen hun negatieve CO2-uitstoot dan verkopen aan grote partijen ter compensatie en daarmee extra inkomsten krijgen.”
Over financiën gesproken, hoe kennen jullie Van der Wiel?
“Gert is al 15 jaar mijn accountant. Ik mag hem heel graag. En hij heeft veel vakkennis, dat biedt vertrouwen.”
Wanneer is jullie hogere doel bereikt?
“Als de grote supermarkten van de wereld bij ons gaan bestellen. Denk aan een Albert Heijn, een Superunie, een Edeka. Ik ben in gesprek met Aldi en Lidl, en in Amerika met Whole Foods. Ook in Canada ben ik met twee grote spelers bezig. In ons businessplan hebben we het over 200.000 ton koffie en dat is misschien een druppel op de gloeiende plaat. Maar het is wel 7% van de Europese markt – nog steeds heel veel koffie. Als we die hoeveelheid bereiken, ben ik al blij. Niet voor niets noemen we onszelf een Coffee Coalition. Als de boer, het transport en de supermarkt verbonden zijn, zijn er minder problemen en kunnen we de koffieboeren écht verder brengen.”
